Iedereen die al wat langer schaakt heeft er vast wel eens van gehoord, en in teamverband zeker mee te maken gehad: een tactisch remiseaanbod. Een voorstel dat om meer draait dan een stelling die als (ongeveer) gelijkwaardig wordt beschouwd en beklonken dient. Meestal gaat het om de matchwinst. Maar een tactisch vredesvoorstel in een individuele partij bestaat ook. Het is wel veel zeldzamer.

Ik schaak zelf zo’n 45 jaar en in de laatste ronde van het onlangs best succesvol verlopen Compact-toernooi, kwam ik in een situatie terecht waarin ik misschien wel voor het eerst van mijn leven bij mijzelf dacht: om te winnen kon het wel eens slim zijn om nu remise aan te bieden.

Termeulen – Van Putten, Compact A, 30-12-2024, stelling na 35 Te3

Het partijverloop was grillig geweest. Op zet 15 had ik een sterk schijnoffer gemist van mijn tegenstander. Twee zetten later koos deze tegenstander voor kwaliteitswinst in plaats van mij positioneel verder de duimschroeven aan te draaien. (Iedereen die me een beetje kent weet hoe hekel ik daaraan heb.) Dat was een gelukje: ik kreeg twee pionnen erbij en stond opeens beter. Ik won zelfs een derde pion, al was dat dan wellicht weer suboptimaal. Een en ander resulteerde in bovenstaande stelling. Het staat muurvast. Mijn pluspionnen zijn van weinig waarde. Mijn enige vrijpion is duurzaam geblokkeerd. Er dreigt zelfs opnieuw een kantelpunt aan te komen, waarna wit weer op winst zou kunnen spelen: 36 Te5 f5? 37 g4! (Volgens de engine staat wit in een klap zelfs gewonnen dan, constateerde ik later).

Dit overwegende stelde ik vast dat ik met remise misschien maar blij moest zijn. Alleen als ik ooit b4 te pakken zou kunnen krijgen, ruilen tegen d5 liefst, zouden er weer serieuze winstkansen kunnen ontstaan. Ik had geen redenen om aan te nemen dat mijn tegenstander dat zou gaan toelaten.

En toen zag ik opeens 35…Le6 36 Te5 g4! (niet wit maar zwart doet deze zet!) 37 Th5? met pionwinst voor wit. Die pion op h7 is hoegenaamd niets waard, dat is één, maar die toren zo afzijdig….dat zou b4 opleveren.

Ik speelde 35…Le6 en bood remise. Neemt hij het aan, dan heeft hij hetzelfde gezien als ik dacht ik. Slaat hij het af, dan zal hij na 36 Te5 g4 ongelijk moeten bekennen en dat vindt niemand makkelijk! Ongelijk bekennen, het zou hier simpelweg weer terugkeren met de toren naar de damevleugel betekenen, maar daarna zou er waarschijnlijk niets meer gebeuren in deze partij – dat was duidelijk, en het alsnog remise worden.

Mijn tegenstander aarzelde na mijn met Le6 gepaard gaande aanbod lang. Na afloop gaf hij toe vooral op 36…f5 gerekend te hebben, eventueel 36…f6, maar 36…g4 was door hem verworpen vanwege….37 Th5? En zo ging het.

Vanuit het diagram: 35…Le6 36 Te5 g4 37 Th5 Kc6 38 Txh7? Kb5 39 Kc3 d4+ 40 Kxd4 Kxb5. En zwart won, bijna fluitend. Slotstelling:

Ik kan me niet aan de gedachte onttrekken: dankzij het goedgetimede remiseaanbod.

Het is een intussen wel bekend verhaal, dat van mijn schakende naamgenoot.

In het clubblad van SC Groningen (voor de wat jeugdiger lezer: deze club is jaren geleden opgegaan in Groninger Combinatie) schreef ik er na een reeks van grappige incidenten rond persoonsverwisselingen ooit een verhaaltje over:

Later zijn er nog veel meer dingen gebeurd die dit relaas hadden kunnen aanvullen: Ik noem een mijnheer Kees Sep uit Arnhem die na afloop van een KNSB wedstrijd tegen de Spassky’s – hij had zojuist in het stof gebeten – ontgoocheld verklaarde dat hij mij aan de andere kant van zijn bord had verwacht, maar dat hij zich op heel andere openingen had voorbereid. Dat betrof een bonte verzameling varianten die ik nog nooit van mijn leven had gespeeld, maar die andere Henk kennelijk op zijn repertoire had staan.

Ook noem ik een kaartspel van de KNSB waar veel mensen mij plotseling wel heel oud op vonden geworden.

The saga continues, het lijkt wel Game of Thrones, opeens is er een derde Henk van Putten opgedoken. Opvallend is zijn geboortejaar: 1955. Al bijna 70 jaar oud is deze Henk van Putten dus.

Voorlopig houd ik de positie van hoogst gerate Henk van Putten nog vast, ondanks een matig seizoen vorig jaar. Of het gevaar van deze nieuwe Henk van Putten zal komen, weet ik niet, de kloof is nog wel een kleine 400 punten. Maar stel, het is een pensionado die vorig jaar pas leerde schaken? Dan is nu al 1705 achter je naam natuurlijk verontrustend hoog. Ik zal hem nauwlettend in de gaten gaan houden.

Noordelijke schaakcoryfeeën Roelof Kroon en Govert Pellikaan lijken even helemaal in de bonen. Meermalen mailden zij de redactie met een verzoek om een komkommer.

Echter deze site heeft de komkommers niet op voorraad. Het is onvoorspelbaar -en vaak puur toeval- als er een plotselinge levering is.

Wij kunnen hun honger naar het groene snoepgoed dus niet stillen.

Maar misschien zijn er op deze pagina onder water toch wat paaskomkommers verstopt?

Annelies van de Heuvel, Jasper Vos, Wim Krijnen, Johan Zwanepol, Remco Kieft, Sophie Welling, Henk Woudsma, Oswaldo Sield, wijlen Jan Willem Tamminga. Zomaar een greep, de stoet slachtoffers is vermoedelijk nog vele malen langer. Allen verloren op raadselachtige wijze hun notatieboekje in of rond de speelzaal van Schaakclub Groningen aan de Peizerweg, in de eerste jaren na de eeuwwisseling. Goed geoutilleerde teams van doorgewinterde rechercheurs beten hun tanden erop stuk; ieder spoor liep telkens weer dood. Totdat er deze week opeens een onverwachte doorbraak kwam. Een team dat in opdracht van de FIOD een routinecheck deed aan de Holtstek in Groningen, om statiegeldstromen wat beter in beeld te krijgen, stuitte tot zijn stomme verbazing op een enorme stapel verloren gewaande notatieboekjes, slordig opgestapeld in een hoekje van een woning – die overigens ook statiegeldtechnisch een aantal interessante vondsten opleverde.

Inspecteur Snorke: “Vakidioten als ik hebben altijd een groot aantal cold cases nog in hun achterhoofd zitten. Die boekjes die tien tot vijftien jaar onvindbaar zijn geweest zaten me al heel lang niet lekker. Complete schaakcarrières zijn in de knop gebroken. Spelers konden hun partijen niet analyseren, want bruut afgenomen was hun eigen intellectuele eigendom, en dat op zeer slinkse wijze weten we nu.”

Het spoor leidde opeens toch naar M. Meeuwsen, intussen gestopt schaker en om die reden ten onrechte te vlot van de verdachtenlijst afgevoerd. Als barman en beginnend schaker drukte hij vele boekjes achterover. Vervolgens gebruikte hij ze om potentiële tegenstanders te pluggen. Ze kwamen hem dan tot de tanden toe bewapend, door en door voorbereid tegen op de dinsdagavond aan de Peizerweg.

Justitie moet zich nu gaan buigen over de aanklacht en strafmaat, maar het zou Snorke niet verbazen als Meeuwsen een tijdje de huisgenoot van Ali B. zal worden. Snorke stelt: “Meeuwsen heeft zijn eigen behoeften hier consequent boven die van medeschakers gesteld. Hun belangen deden hem helemaal niets.”

“Dus de Spassky’s wilden liever in het instructielokaal spelen?”

Het was Fons van Hamond, op deze site wel eens weggezet als vastgoedmagnaat, die mij afgelopen zaterdag tijdens de KNSB-ronde aansprak, toen ik mijn handen aan het wassen was in een van de twee herentoiletten die het Jannes van der Wal Denksportcentrum rijk is.

– “Nee hoor, wij schikken ons altijd naar de vraag.”
– “Dan is dit vreemd, want in het zalenplan stond dat GC5 logischerwijs op dezelfde verdieping als de andere GC teams zou spelen.”
– “Interessant, maar als er geen zalenplan met mij wordt gecommuniceerd, weet ik van niets.”
– “Nee, nee, nee, dat bedoel ik niet. Ria gaf aan dat jullie liever in het instructielokaal speelden.”

Doorbraak in deze conversatie, opeens snapte ik de babbel-onische spraakverwarring die buiten mij om ergens eerder die dag geboren was; ‘helemaal geen bezwaar tegen’, zo had ik mijn bericht aan Ria eigenlijk bedoeld: was ‘liever in’ geworden…

– “Nee, dat ‘liever’ klopt niet. Het maakt ons niet uit, dat is wat ik zeg. De meeste teams willen daar helemaal niet spelen, willen bij andere teams van henzelf in één zaal geplaatst worden. Wij hebben maar één team.”

– “Ok dan is het helder. Hopelijk verliezen we nu niet beide onze partij door deze discussie.”

Ik ging door met handen wassen. Wat mij betreft: in onschuld. Het zalenplan, ik hoor het wel, een volgende keer. Of niet. Zowel Fons als ik won overigens zijn partij. Elk van ons volgende zijn eigen teamplan.

Veel schakers kennen het fenomeen: niet meer hogerop komen. Urenlange studie in Oordeel en Plan (dr. M. Euwe), Mein System (dr. A. Nimzowitsj)….de hele Silman-bibliotheek tot je nemen, Chesstempootjes oefenen en allerhande andere schaakpuzzles oplossen tot je er een hoedje van op hebt…. de ratingcurve is allang geen curve meer, zij is verworden tot een sombere, kaarsrechte lijn. Plat als een pannenkoek.

Het is de ultieme Sisyfuskwelling voor de schaker. Moest deze figuur uit de Griekse mythologie eindeloos een rotsblok tegen de berg oprollen, welke telkens weer even hard terugkwam, schakers die geplaagd worden door het pannenkoeksyndroom zien al hun noeste studiearbeid telkenmale resulteren in dat ene zelfde getalletje rond (vaak gezien) de 1500 als er weer een ratinglijst uitkomt. Steeds weer terug bij af. Frustrerend en gekmakend; niet zelden wordt de handdoek geworpen.

Voor hen bedacht Komkommerschaak een troost: het allereerste, enige echte pannenkoekentoernooi. Deelnemen kan een ieder wiens rating minimaal vijf jaar een rechte lijn heeft vertoond. Dit zal gecheckt worden op de website van de schaakbond.

Vermoedelijke speellokatie wordt een buurtcentrum in de Oosterparkwijk, naar een datum wordt nog gezocht.  Het toernooi zal worden gesponsord door Koopmans bakbenodigheden en de eerste prijs zal, benevens een lovende oorkonde, een ruime voorraad dozen zijn van het fijnste pannenkoekenmeel. Maar er zijn meer prijzen: een kilo speciale eierpannenkoekmix voor iedereen die drie nullen op rij scoort bijvoorbeeld.

Al jaren teleurgesteld in je progressie? Houd de agenda in de gaten!

Update 27-10 Lezer Peter Bodewes laat weten dat hij absoluut onmiddellijk zou tekenen voor de pannenkoek; zijn rating gaat momenteel in een steile lijn omlaag. De toernooiorganisatie beraadt zich op zijn verzoek om ook deel te mogen nemen.

Trump en het toernooicomité Stauntongambiettoernooi, wie zou ze ooit verbonden hebben met elkaar? Toch voelde de leden van dat comité zich woensdagavond laat net als Donald Trump na de nipt verloren verkiezingen in 2020. Riep laatstgenoemde in wanhoop uit “Find me 11.780 votes”, de organisatie van het afgeblazen toernooi kwam iets minder gegadigden tekort, maar het gat van 8 deelnemers zou toch een zeer boze penningmeester hebben opgeleverd, dat is zeker. Te ver van het financieel enigszins verantwoorde aantal van 20 vandaan.

En alsnog dreigt er een financieel fiasco, want gevreesd wordt dat Michiel Meeuwsen, pardoes weer begonnen met schaken, de door hem aangeschafte bibliotheek op het gebied van het tweepaardenspel in de nahand, alsmede zijn wekenlange voorbereidingen, volledig komt declareren bij Staunton.

Meeuwsen: “Zo’n gambiettiernooitje sprak me zeer aan, want de kans dat ik in de opening verrast zou worden -toch een van mijn grote makkes tijdens mij gehele schaakcarrière al-is nihil. En dan deze sof.”

Mogelijk kan de zaak in der minne te worden geschikt door volgend jaar dezelfde opening voor te schrijven bij een dan eendaags gambietrapidtoernooi. De eerste plannen zijn gesmeed.

Alleen Bol.com deed goede zaken dankzij het niet doorgegane toernooi.

The scam of the centuy.

Scherper zicht en meer diepte. Dat is wat de opticien Govert beloofde bij aanschaf van zijn nieuwe bril. Het eerste slachtoffer werd gisterenavond de arme Frans Vermeulen in de interne van Staunton, die in een scherpe partij eruit gerekend werd.

26 a4! Govert heeft scherp gezien dat de twee torens sterker zijn dan de zwarte dame in deze stelling. 26…Tf2 27 De1 Dh5 28 Td2 Tf1+ 29 Dxf1 Txf1+ 30 Kxf1. Op zet 44 voorzag hij namelijk promotie op d8. Het kan niet ontkend worden, best diep. Frans gaf op. (Dat op zet 44, Frans speelde nog met zijn oude bril.)

(Kortstondig) Buurman aan de linkerzijde van Goverts bord, Edwin Zuiderweg licht toe: “Je ziet dat net als bij schaatsen, wielrennen en zelfs het darten, nu ook bij schaken het materiaal steeds belangrijker wordt. Dat gaat intussen verder dan een goede engine voor de voorbereiding of voor een uitgebreide analyse na afloop. Je hebt nu dus ook brillen die zo geslepen kunnen worden dat je gewoon meer en betere zetten waarneemt.” Na zijn eigen flitsnederlaag tegen Ivan Iturralde, is Zuiderweg zeker geïnteresseerd in het adres van Goverts opticien.

12..xe4??

Zuiderweg: “Misschien ben ik toch meer een dammer. Ik had echt alleen naar dxe4 gekeken. Maar terugslaan is niet verplicht.” Na 13. Pg5 groeiden de problemen zwart al snel boven het hoofd.

Pellikaan – Vermeulen; Nieuw versus oud

“Ik lijk wel gek”. Met deze woorden overhandigde M. Meeuwsen, herintredend in de schaakarena, afgelopen zaterdag 10 euro voor deelname aan het Groninger Combinatierapidtoernooi. Na afloop maakte hij een ostentatief finito-gebaar en sprak “dit was dus eenmalig, ’t is gebeurd.” Zijn standaard-reactie op een niet op alle fronten even voorspoedig verlopen schaaktoernooi. Een van de klachten was het niet aflatende geroezemoes rond om hem heen.

Het werd zo een pittige dag voor Meeuwsen, niet in de laatste plaats door een non-stop confabulerende deelnemer in een belendende groep. Confabuleren? Het woord bestaat echt en Lucas C. is er een meester in. Continu orakelend komt het woord geregeld langs. Ook het praatschaak van Ton B. werd gehekeld. Praat-ie niet dan gnuift en snuift hij alles bij elkaar, aldus Michiel.

Maar niet alleen hij, ook verscheidene andere deelnemers pleiten nu voor extra bevoegdheden voor wedstrijdleider Van Beersum in de toekomst. De Beer zou moeten worden uitgerust met twee kaarten, een gele en een rode. Bij oeverloos geklets en -zwets kan hij eerst geel tonen en bij herhaling vliegt desbetreffende deelnemer met rood uit het toernooi. Fons van Hamond wil tegen een kleine vergoeding wel als VAR opereren, heeft hij al aangeboden. Hij wordt een tweede stel ogen en oren voor de Beer.

Terug van weggeweest….maar hoe lang?
^{_{Foto: G. Pellikaan}}

“Ik stel voor dat De Beer voortaan aan zijn koppelriem een schaar en ducktape krijgt zodat hij klepstra’s als B. en C. de mond kan snoeren. Wat waren die twee erg zeg, je komt geen moment in je concentratie.”

Het kunstschaken is een relatief nieuwe discipline binnen de schaaksport, die vooralsnog weinig bekendheid geniet. Jammer, want als je de schoonheid ervan eenmaal begint waar te nemen, wordt punten scoren een stuk minder belangrijk. Een lovend juryrapport 10 9 9 9 10 9 9 9 10 geeft dan heel wat meer voldoening dan 1-0 of 0-1.

Maar wat is het precies? Laat ik beginnen met de oudst-bekende figuur: De acht.

De acht

De loper is het ideale stuk voor de volmaakte acht. Met een paard kan het theoretisch ook, maar de kans dat het onderweg sneuvelt is groot en dan is kunstschaken ook wel weer keihard: dat is einde oefening. Met een toren lukt het zelfs helemaal niet om een acht te maken.

In Takkebos-Kok, Kersttoernooi 2022, volgde: 10…Lc8! 11 Pf1 Le6! 12 d4 Lc4! 13 Pe3 La6! 14 Pf5 Lc8!!

Vijf zetten van een ongekende schoonheid. Negen juryleden beoordeelden deze manoeuvres op overgangen, beweging, presentatie, uitvoering en vooral choreografie. Ze grossierden in negens en en tienen. Dat de partij ten slotte in remise eindigde leverde nauwelijks strafpunten op, want zoals gezegd: de partijuitslag is in het kunstschaken van ondergeschikt belang. Chapeau!

Wat Erwin in de afgelopen KNSB-ronde liet zien was misschien nog wel bijzonderder. Althans: deze figuur had ik zelf niet eerder gezien. De ‘ijsbeer’ lijkt de lading het best te dekken.

De ijsbeer

Voor de perfecte ijsbeer neme men bij voorkeur een paard, loper of toren. Ook de koning is een optie, maar het matrisico is groot en een matstaande koning stopt abrupt met ijsberen.

Voor Erwin leek dit allemaal parate kennis.

In Kok-Kaemingk, Groninger Combinatie 6 – Pallas Deventer 3, speelde wit:

27 Pd3+ Kd6 28 Pf4! Te5 29 Pd3!!

Prachtig. Het paard staat tot twee maal toe weer precies waar het twee zetten eerder ook al stond (op respectievelijk f4 en op d3), en heeft en passant zowel de vijandelijke toren als koning uit zijn directe territorium verjaagd. Even later was ook het wedstrijdpunt daar, een kleine bonus.

Over nieuwe kuren denkt Erwin momenteel na. Wordt het een pirouette met de dame? Een meervoudige axel met een van zijn torens? Komkommerschaaknieuws zal zijn lezers op de hoogte blijven houden.