Allereerst wat welgemeende reclame voor het monnikenwerk dat Wim van Beersum en Govert Pellikaan hebben verricht voor het EP-archief, dat thans is te vinden op https://www.groningercombinatie.nl/en-passant/  (Het Unitasnieuws-archief was er al eerder.)

Govert deed de techniek, hetgeen zijn weerslag vindt in de vernieuwde website. Wim deed (het leeuwendeel van) het scanwerk, als mijn bron de waarheid spreekt. Ze waren al lange tijd bezig.

Toen ik hierover vernam, moest ik meteen terugdenken aan mijn redactieperiode bij En Passant, ruim dertig jaar geleden. Tijdens mijn eerste studentenjaar was ik vanaf het januarinummer in 1989 toegetreden tot het vierkoppige team: Koos Stolk, Hiddo Zuiderweg, Edgar Schoonhoven en ik.

Het laatste nummer van het seizoen 1988-1989 zetten Edgar en ik op een zonnige zondagmiddag in juni samen in elkaar, de andere twee redactieleden waren verhinderd. Eigenlijk waren wij te onervaren om alleen het clubblad in elkaar te zetten. Maar we hadden niet eens heel erg tegengesputterd, want hoe moeilijk kon het nou zijn?

Men moet het volgende weten: Een clubblad maken was in die tijd vooral knippen en plakken. De stukjes kwamen veelal getypt binnen, of soms zelfs handgeschreven, dan moest je ze overtypen. Verder waren er ‘masterkopiëen’ waarvan je steeds weer nieuwe exemplaren moest maken. Die verknipte je dan tot de essentie. Bijvoorbeeld het woordje ‘En Passant’ voorop. Ook was het zo dat op zondag àlle winkels in Groningen potdicht zaten en dat de maandagmorgen-deadline bij de RCG aan de A-straat keihard was, indien je meer dan 200 clubbladen op dinsdagavond wilde kunnen vervoeren naar de Atoomweg (PBC), waar Schaakclub Groningen, een van de (zo niet: de) grootste clubs van Nederland in die tijd, clubavond hield.

Het volgende gebeurde: mijn collega-redacteur had de plastic map met masterkopieën en kopietjes daarvan weliswaar van Hiddo ontvangen, maar pas op die zondagmiddag ontdekten we tot onze schrik dat er iets cruciaals ontbrak: Het woord En Passant voor de voorkant. De laatste (master!)kopie daarvan was voor het vorige nummer verknipt en we wisten met geen mogelijkheid hoe dat nog te fiksen op die zondag. Ten slotte hebben we dat maar, ongetwijfeld tot verbijstering van Wim van Beersum (Wim heeft nu eenmaal de kwaliteitslat een stukje hoger liggen dan dat), met de hand geschreven, met een zwarte markerstift. Nou dat was te zien: https://www.groningercombinatie.nl/eparchief/EP26.11.pdf

De credits, indien al van toepassing, gaan overigens naar Edgar. Als ik had moeten schrijven dan was het nog een stukje erger geworden, bibberiger, want op zulke momenten ontbreekt het mij nogal eens aan een vaste hand. Een blamage vond ik het.

Dit, en nog een paar andere zaken, het leidde enige tijd later tot een manifest van de hand van Van Beersum met puntsgewijs een opsomming van hoe de En Passant weer een wat verzorgder uiterlijk zou kunnen krijgen. Ik ben vergeten of dat in het clubblad zelf is gepubliceerd, mogelijk ook kreeg de redactie het in briefvorm toegespeeld.

Terug naar het inscannen van al die oude clubbladen. Wim doet dat grondig en precies. Wat zou hij gaan doen met deze sterk van alle andere omslagen afwijkende voorkant? Het was een vraag die onmiddellijk postvatte bij mij.

Ik had er een goede fles wijn om willen verwedden dat een digitale reparatie niet zou uitblijven. Sterker nog, als iemand mij verteld zou hebben dat het hele project slechts diende om deze schandvlek in de geschiedenis van En Passant uit te poetsen, ik zou het idee zeker niet onmiddellijk als belachelijk verworpen hebben.

Geduldig wachtte ik af…. totdat afgelopen week Govert annonceerde dat het EP-archief, voor zover in papieren vorm aanwezig, gescand en wel op de site stond. Ik geef toe: er was enige teleurstelling bij mij toen ik constateerde dat de handgeschreven letters intact waren gelaten en on-opgekalefaterd op nummer 26.11 prijkten. Er was niet in de beste Sovjettraditie weggeretoucheerd. Had Wim onraad geroken? Hij kent mij langer dan vandaag en het kan zijn dat ik me tegen deze of gene al eens versproken had wat betreft mijn meer dan gewone interesse in het EP-archief.

Maar toen schoot me opeens wat anders te binnen. De lezer moet nog iets weten. Diagrammen werden in die tijd met een BASIC-programma uitgeprint, ook weer geprogrammeerd door wie-anders-dan-Wim-van-Beersum. Dat ging niet snel, pixeltje voor pixeltje. Desbetreffende matrixprinter, een STAR-LC10,  stond bovendien ten burele van Koos Stolk, niet aanwezig op die zondagmiddag.

In een van de van te voren aangeleverde diagrammen zat een koe van een fout, die ook al niet meer hersteld kon worden: er ontbrak een zwart paard op f6 in diagram 1, op bladzijde 27. Dit paard, waarde lezer, is met dezelfde zwarte marker op diezelfde middag op het diagram gefrommeld:

En Passant 26.11, juni 1989, blz. 27, diagram 1, origineel

Een soort Rorschach-vlek, what’s in a name?
(“Nou psychiater, ik zie daar een paard in.”)

Dat echter ging Van Beersum wel te ver. Dit was zeker niet de kwaliteit die hij, op welke manier ook, in verband wilde zien gebracht met zijn legendarische, hoogwaardige diagrammenprogramma. Kijken we in zijn scan, dan zien we geen vlek meer, doch een volbloed zwart paard zonder enig gebrek, vermoedelijk van een naburig diagram gekloond:

En Passant 26.11, juni 1989, blz. 27, diagram 1, versie Van Beersum (2020)

Wim van Beersum vervalste dus wel degelijk de geschiedenis! Maar zonder mijn goede geheugen voor volstrekt onbeduidende details was hij nooit tegen de lamp gelopen.

Die Wim. Wat mij betreft vervangt hij de letters voorop En Passant 26.11 ook nog even. Hij is er nu toch al gloeiend bij.